Gómez-Moreno, Manuel, 1870-1970

Foi un arqueólogo e historiador español.
Naceu no seo dunha familia de artistas e impresores. O seu pai, Manuel Gómez-Moreno González era un cultivado pintor, ben relacionado coa elite cultural granadina e membro da Real Academia de Belas Artes de San Fernando, con quen realizaría diversas exploracións arqueolóxicas da provincia de Granada e da propia cidade, chegando a colaborar na Guía de Granada, de 1892.
En 1886 iniciou os seus estudos de licenciatura, colaborou con Hübner no seu Corpus Inscriptionum Latinarum, e foi formado por Simonet en lingua árabe. As súas primeiras publicacións estiveron relacionadas con temas locais granadinos e con arqueoloxía romana e visigótica.
En 1901 comezou a execución do Catálogo Monumental de Ávila, ao que seguirían o de Salamanca en 1903, Zamora en 1904 e León entre 1906 e 1908. Grazas a eses desprazamentos, puido coñecer de primeira man e con todo detalle todos os monumentos das provincias catalogadas, ademais do establecemento de toda unha serie de relacións sociais fundamentais para a súa vida.
O abandono dos Catálogos Monumentais non lle deixou fóra do proxecto reformador emprendido na primeira década do século XX polos políticos próximos á Institución Libre de Enseñanza. Nestes anos desenvólvese unha ampla política de creación de distintas institucións destinadas á investigación científica, cultural e pedagóxica, como a Junta para la Ampliación de Estudios e Investigaciones Científicas (1907), no seo da cal aparecería o Centro de Estudios Históricos, de cuxa sección de arqueoloxía faríase cargo entre 1910 e 1936.
Desde alí realizaría distintas excursións que, xunto ao seu coñecemento previo adquirido cos catálogos, acabarían conformando o corpus de datos para a súa tese doutoral sobre arqueoloxía mozárabe, campo de investigación impulsado polos propios eixos estratéxicos do Centro.
Participou no proceso de institucionalización da arqueoloxía en España na redacción da Lei de Escavacións de 1911. Ademais foi vogal da Junta Superior de Escavaciones y Antigüedades. En 1913 obtivo a Cátedra de Arqueoloxía Árabe na Universidad Central.
Tamén na década dos anos vinte comezaron a aparecer os seus estudos sobre epigrafía que supuxeron un fito no coñecemento da escritura ibérica, ampliados no seu discurso de ingreso á Real Academia Española, en 1942, co título "Las lenguas hispánicas" (1942).
Foi designado comisario da Exposición Internacional de Barcelona de 1929 e en 1930 foi nomeado director xeral de Belas Artes por Elías Tormo, cando este foi Ministro de Instrución Pública (foi o seu conselleiro desde 1923).
En 1933 levaría a cabo uno dos maiores logros da acción cultural da Segunda República, o cruceiro polo Mediterráneo no buque Baía de Cádiz. Esta viaxe poñía en práctica as premisas educativas e pedagóxicas da Institución Libre de Enseñanza.
En 1934 deixou a súa cátedra aínda que continuou as súas actividades como director do Instituto Valencia de Don Juan entre 1925 e 1950, no Padroado da Alhambra (foi o seu secretario desde 1913) ou nas academias da Historia e Belas Artes. En xuño de 1936 foi nomeado presidente da Junta Superior del Tesoro Artístico, encargada da catalogación e conservación do patrimonio artístico, e durante a Guerra Civil foi asesor da Junta Delegada de Incautación, Protección y Salvamento del Tesoro Artístico de Madrid.
A súa actividade profesional e política, durante a Segunda República non supuxeron contratempo algún para que, tras a vitoria franquista en 1939, recibise recoñecemento ao seu labor científico.
Wikipedia